Gia đình anh Huỳnh Xuân Thiện, 38 tuổi đã chuyển từ chung cư xuống xây nhà mặt đất vào năm 2017. Trên miếng đất 4,8x20 m ở quận 9, anh xây ngôi nhà 3 tầng giữa hai bên đều là nhà cấp 4. Vì sợ sau này các gia đình bên cạnh xây nhà cao tầng sẽ che khuất mất cửa sổ của nhà mình, khiến nhà thiếu sáng nên anh Thiện đã quyết định làm 2 giếng trời. Vì muốn các con hạn chế sử dụng ánh sáng đèn nên anh đã thiết kế để làm sao ngôi nhà càng có nhiều ánh sáng tự nhiên càng tốt.

Anh Thiện dành 2m làm sân sau và bố trí toilet, dành khoảng 7m2 giữa nhà làm thông tầng và bố trí cầu thang tại đây. Để đưa được nhiều ánh sáng vào nhà, anh thiện đã thiết kế hệ lam bằng sắt dưới lớp kính cường lực ở mức nhỏ nhất có thể, đồng thời, trổ cửa sổ ở tất cả các phòng hướng ra phía giếng trời.

Khi ngôi nhà hoàn thiện, anh cảm thấy rất hài lòng vì ánh sáng tự nhiên có thể chan hòa khắp các phòng. Vào ban ngày, gia đình anh hoàn toàn không phải bật đèn, thậm chí, còn có cảm giác nhà hơi sáng so với nhu cầu sử dụng nếu mở hết cửa sổ vào buổi trưa.

Nhưng chính giếng trời lại trở thành nguyên nhân khiến ngôi nhà trở nên nắng nóng quá mức. Bởi, khi thiết kế, chủ nhân công trình chỉ chú ý đến vấn đề lấy sáng mà bỏ qua việc thông gió. Vào mỗi buổi chiều, tất cả các phòng trong nhà anh Thiện, kể cả ở tầng trệt đều rất nóng vì nắng chiếu qua kính ở khu giếng trời sau nhà vốn có hướng Tây. Dù ngôi nhà nằm ở hướng Đông, nhưng ngay cả những căn phòng ở phía trước cũng rất nóng vì giếng trời giữa nhà được làm quá rộng. Tối đến, ngôi nhà cũng không mát chỉ vì không thiết kế thông gió.

Vì liên tục phải hứng nắng trực tiếp từ giếng trời nên gạch lát sàn nhà thường xuyên bị bong tróc. Thiệt hại nặng nề nhất là phần cầu thang. Do nằm trọn trong khu vực giếng trời giữa nhà nên gỗ ở lan can cầu thang của tầng trên bị nứt nẻ cong vênh, bậc cầu thang trên cùng thì bạc phếch. Sau 10 ngày gia đình về quê chơi dịp Tết Nguyên đán, mấy chậu cây nằm ở dưới giếng trời cũng héo queo quắt. 

Cô con gái út của anh từ khi chuyển về ở nhà mới cứ ngày càng bị đen đi. Nguyên nhân là vì da của trẻ con dễ bắt nắng, mà buổi trưa nào cô cũng chơi đùa ở khu vực giếng trời giữa nhà. Thậm chí, bé còn bị mẩn ngứa vì chơi dưới nắng nhiều quá.

Để tìm giải pháp chống nắng cho ngôi nhà, anh đang tính thiết kế một giàn sử quân tử ở khu vực phía dưới giếng, nhưng nghe nói cây này có sâu róm và lá rụng nên anh lại thôi và chưa biết phải xử lý vấn đề thế nào cho tốt nhất. Mà nếu trồng cây thì không biết với môi trường trong nhà, cây có thể sống được bao lâu.

Giếng trời mới được KTS Phạm Thanh Truyền cải tạo, giúp giảm ánh sáng chiếu vào nhà.
Ảnh: Cotin.

Kiến trúc sư Đoàn Thanh Hà cho biết, đối với các ngôi nhà, đặc biệt là nhà ống, giếng trời đóng vai trò vô cùng quan trọng. Chi tiết thiết kế này giúp con người và thiên nhiên có thể kết nối với nhau bằng mọi giác quan như: thị giác (ánh sáng), xúc giác (nóng lạnh), thính giác (âm thanh), khứu giác (hít thở), đôi khi cả vị giác (nước mưa...). Vị trí, hình dáng, kích thước của giếng trời được thiết kế như thế nào còn tùy thuộc vào bố cục của ngôi nhà (độ dài, rộng, cao) cũng như hướng mặt trời (Đông - Tây).

Nước ta có đặc điểm khí hậu nhiệt đới gió mùa, vì vậy, khi thiết kế giếng trời cần lưu ý tới một số giải pháp nhằm giúp giảm lượng nắng nóng chiếu thẳng xuống nền nhà vào mùa hè như: các khe giếng vừa đủ, thêm hệ che chắn di động bên dưới, kết hợp cây xanh xung quanh bên trên; thông gió ngang chủ động dưới lớp kính và phun nước làm mát bên trên...

Ngoài ra, cũng có thể làm một tấm lam cố định bên dưới để giúp giảm bớt ánh sáng chiếu xuống không gian sinh hoạt bên dưới.

Còn theo kiến trúc sư Phạm Thanh Truyền, trên thực tế, có rất nhiều gia chủ làm giếng trời và thông gió với mục đích đưa ánh sáng và gió vào nhà, song, lại không biết được nên đặt tại vị trí nào trong nhà và diện tích thế nào là phù hợp. Về mặt nguyên tắc, diện tích giếng trời của nhà cao tầng cần lớn hơn so với nhà thấp tầng; nên thiết kế giếng trời làm sao để lượng ánh sáng có thể chiếu đều vào khắp các không gian trong nhà, tránh để tụ vào một điểm.

Trường hợp thiết kế giếng trời bao trọn cầu thang như nhà anh Thiện, KTS Truyền đã gặp và cải tạo khá nhiều. Theo ông, đối với những ngôi nhà trên đất nước thuộc vùng nhiệt đới như nước ta thì nên làm lỗ giếng trời ở đúng ô trống giữa cầu thang. Cách bố trí này không chỉ đảm bảo lượng sáng vừa đủ vào nhà, mà còn giúp cầu thang không bị hư hại. Và quan trọng hơn cả là giúp ngôi nhà được thông thoáng, thoát được khí nóng qua các ô thông tầng.

Kiến trúc sư Truyền cho biết thêm: "Một điều nguy hiểm là tầng ozon mỏng, lượng tia cực tím càng lúc càng tăng cao, có thể làm bỏng da, gây ung thư da... Vì thế nếu gia chủ để giếng trời với diện tích và vị trí không phù hợp, vô tình gặp tác hại từ thiên nhiên mà không biết".

Quang Huy

(Theo vnexpress)